University of Twente Student Theses

Login

Begrip in kaart: Hoe kan het gebruik van begrippenkaarten het begrip van leerlingen in 3VWO op het gebied van optica verbeteren?

Meijerink, Roland (2009) Begrip in kaart: Hoe kan het gebruik van begrippenkaarten het begrip van leerlingen in 3VWO op het gebied van optica verbeteren?

[img] PDF
1MB
Abstract:Deze thesis beschrijft een onderzoek naar het gebruik van begrippenkaarten (Engels: ‘concept maps’), dat bestaat uit een literatuuronderzoek en een kleinschalig experiment. Begrippenkaarten zijn een grafische manier om kennis hiërarchisch en ruimtelijk te ordenen en weer te geven, waarbij beweringen worden gedaan door met woorden en pijlen verbanden tussen twee of meer begrippen te leggen. Ze vormen een hulpmiddel bij het leren, dat in principe binnen elk vak, bij elk onderwerp en op elk niveau kan worden toegepast. Uit het literatuuronderzoek blijkt een grote variëteit aan doelen waarvoor kaarten kunnen worden ingezet, en manieren waarop dit kan gebeuren. Alle varianten hebben gemeen dat ze gebaseerd zijn op Ausubel’s theorie van betekenisvol leren. Daarin staat het bouwen van een cognitieve structuur centraal, door nieuwe begrippen op te nemen in de bestaande structuur van begrippen die de lerende al heeft. Dit is tevens één van de uitgangspunten van wat tegenwoordig het ‘nieuwe leren’ wordt genoemd. In het experiment heeft een tweetal vergelijkbare 3VWO klassen een test gemaakt, zowel voor aanvang als na afloop van een lessenserie over optica. Eén van beide klassen heeft tijdens de lessenserie een tweetal activiteiten met begrippenkaarten uitgevoerd: in het begin het zelf maken van een kaart op basis van een samenvatting, aan het eind het aanvullen van een incomplete kaart van een expert. Gebleken is dat de testresultaten van deze groep statistisch significant meer verbeterden, met name op onderwerpen die in de lessenserie aan bod waren gekomen, en dat bovendien het afsluitende proefwerk beter werd gemaakt. Uit reacties van leerlingen kwam naar voren, dat zij de kaarten vooral waardevol achten als samenvatting van de lesstof. Het beoordelen van kaarten blijkt voor de docent bijzonder lastig te zijn, ook als structuur en/of inhoud voor een deel al zijn aangereikt. Het goed invullen of aanvullen van bewering in de kaart, ging lang niet altijd samen met een juist antwoord op een bijbehorende testvraag, en vice versa. De gemaakte kaarten vormden dus geen goede test van het begrip. In de resultaten lijken over het algemeen geen significante verschillen te zijn tussen jongens en meisjes, of leerlingen die een relatief hoog en laag cijfer hebben voor Natuurkunde. Omdat het incidentele gebruik van begrippenkaarten niet zonder meer leidt tot een betekenisvol leerproces, en het proefwerk voornamelijk vaardigheden test die in de kaarten niet direct aan bod zijn gekomen, is er nader onderzoek nodig naar een eventueel causaal verband tussen het werken met kaarten en de verbeterde resultaten op testen en proefwerk. Ter afsluiting van het rapport is voor docenten een aantal praktische aanwijzingen opgenomen, voor het gebruik van begrippenkaarten in lessen.
Item Type:Essay (Master)
Faculty:BMS: Behavioural, Management and Social Sciences
Subject:54 computer science
Programme:Science Education and Communication MSc (60708)
Link to this item:https://purl.utwente.nl/essays/64292
Export this item as:BibTeX
EndNote
HTML Citation
Reference Manager

 

Repository Staff Only: item control page