University of Twente Student Theses

Login

LED-sportveldverlichting in de gemeente 's-Hertogenbosch

Lith, Robert van (2013) LED-sportveldverlichting in de gemeente 's-Hertogenbosch.

[img] PDF
2MB
Abstract:De gemeente ’s-Hertogenbosch streeft volgens het Energie- en Klimaatprogramma 2008-2015 naar een klimaat neutrale gemeentelijke organisatie in 2020. In 2010 heeft de gemeente LED-sportveldverlichting laten aanbrengen bij Hockeyclub Den Bosch. De afdeling Sport en Recreatie heeft aan de gemeenteraad toegezegd om de ontwikkeling van LED-sportveldverlichting te volgen. In overleg met de gemeente is hierdoor gekomen tot de volgende doelstelling voor het onderzoek: Het verkrijgen van inzicht in de mogelijkheden die LED-sportveldverlichting biedt voor de gemeente ’s-Hertogenbosch door het vergelijken van de financiële-, kwalitatieve- en energie-eigenschappen van conventionele- en LED-sportverlichting bij een bepaalde vereniging. Tijdens het onderzoek is atletiekvereniging O.S.S.-VOLO gebruikt als onderzoeksobject, omdat de verlichting daar binnen twee jaar is afgeschreven. Daarnaast is HC Den Bosch gebruikt als onderzoeksobject, aangezien daar al LED-sportveldverlichting aanwezig is. De centrale vraagstelling is opgedeeld in een viertal deelonderwerpen die hieronder worden besproken. Lichtkwaliteit De lichtkwaliteit is het eerste onderdeel van de vergelijking tussen LED- en conventionele sportveldverlichting. Als de lichtkwaliteit niet voldoet kan ook niet worden gesproken over een volwaardig alternatief. Het onderwerp lichtkwaliteit kan worden opgedeeld in twee onderdelen. Enerzijds is er het doel van de verlichting, namelijk het goed en veilig kunnen uitoefenen van een sport. Anderzijds kan de verlichting ook voor lichthinder zorgen in de omgeving. De Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSVV) heeft richtlijnen opgesteld voor zowel de parameters voor lichtkwaliteit op het veld, als voor de maximale waarden voor de parameters die lichthinder beschrijven. Berekeningen met het programma CalcuLuX laten zien dat zowel LED- als conventionele verlichting aan alle richtlijnen voor de verlichtingssterkte op het veld bij de atletiekvereniging kunnen voldoen. Onderzoek op locatie bij HC Den Bosch heeft echter laten zien dat de theoretische waarden voor LED-verlichting in de praktijk niet hetzelfde waren. Aanvullend onderzoek zal nodig zijn om te achterhalen of hier sprake is van een incident of dat deze problemen vaker optreden. De gebruikers bij HC Den Bosch geven wel aan dat de kleur van de LED-verlichting wordt verkozen boven de kleur van de conventionele verlichting. De richtlijnen van de NSVV met betrekking tot de parameters lichthinder worden pas van toepassing als er ook daadwerkelijk lichthinder optreedt. Bij het toepassen van conventionele verlichting zou er op basis van de berekeningen met het programma CalcuLux lichthinder kunnen ontstaan. Voor de huidige gebruikers vormt dit echter geen probleem. De lichthinder door LED-verlichting is in ieder geval lager, doordat er minder licht naast het speelveld valt. Ondanks dat de lichthinder minder zal zijn, valt niet uit te sluiten dat de grenswaarden worden overschreven. Dit moet bij elke individuele situatie apart worden bekeken. Energiegebruik De belangrijkste reden om voor LED-sportveldverlichting te kiezen is de afname van het energiegebruik. Doordat het geïnstalleerd vermogen bij de LED-verlichtingsinstallatie lager is, neemt 8 het energiegebruik af. Deze energiebesparing wordt een statische besparing genoemd. LED-lampen kunnen daarnaast direct worden in- of uitgeschakeld, terwijl conventionele lampen ongeveer twintig minuten moeten afkoelen en een opstarttijd van vier minuten hebben. LED-verlichting geeft de gebruikers hierdoor meer mogelijkheden om de verlichting actief te bedienen. Als hierdoor een aanvullende energiebesparing wordt behaald spreekt men van een dynamische besparing. In het geval van de atletiekvereniging bleek dat zowel de statische- als de dynamische besparing groter is bij LED- dan bij conventionele sportveldverlichting. Op jaarbasis kan hierdoor bij LED-verlichting een energiebesparing van 2.822 kWh worden behaald tegen een energiebesparing van 945 kWh bij nieuwe conventionele verlichting. Als deze besparing echter wordt vergeleken met andere sporten dan valt op dat de mogelijke besparing bij tennis en hockey hoger liggen dan bij voetbal en atletiek. Het verdient daarom de voorkeur om LED-sportveldverlichting bij deze sporten als eerste toe te passen. Kosten en opbrengsten De aanschafkosten van LED-armaturen zijn ongeveer duizend euro hoger dan de aanschafkosten van conventionele armaturen. Daarnaast is voor het dynamisch schakelen nog een bedieningsapparaat nodig. Het energiegebruik van de LED-verlichting is lager, waardoor de energiekosten afnemen. Bij O.S.S.-VOLO is kan door het lagere installatievermogen ook worden bespaard op de vaste energiekosten. De onderhoudskosten liggen lager, aangezien de lampen niet hoeven te worden vervangen gedurende de afschrijvingsperiode. Op basis van een Life-Cycle Cost berekening is gebleken dat de kosten voor LED-sportveldverlichting bij de atletiekvereniging ongeveer driehonderd euro hoger liggen tijdens de afschrijvingsperiode van twintig jaar. Een investering in LED-sportveldverlichting is bij de atletiekvereniging dus niet terug te verdienen binnen de afschrijvingstermijn. Over de onvoorziene kosten is echter nog weinig bekend en tijdens de verlichtingssterktemeting bij HC Den Bosch is gebleken dat er een aantal gebreken waren aan de LED-verlichting. Om deze onvoorziene kosten goed te kunnen inschatten is aanvullend onderzoek nodig. Toepassing op gemeentelijke schaal Als de gemeente LED-sportveldverlichting wil gaan toepassen zal er beleid moeten worden opgesteld over de verdeling van de baten van de investering. De energierekening wordt namelijk betaald door de sportvereniging, waardoor deze baten ook voor de vereniging zouden zijn. De gemeente hanteert als beleid dat er geen winst hoeft te worden gemaakt op de investering. Bij een eventueel tekort zou de afdeling Sport en Recreatie aanspraak kunnen maken op een bijdrage van de afdeling Milieu voor investeringen in duurzaam energiegebruik. Over het exacte bedrag dat beschikbaar wordt gesteld zal nader overleg met deze afdeling moeten worden gepleegd. Ten slotte is een globale berekening uitgevoerd om te bepalen wat LED-sportveldverlichting zou kunnen betekenen als het wordt toegepast bij alle voetbal-, tennis en hockeyverenigingen. Als de LED-verlichting gefaseerd wordt ingevoerd in veertig jaar zullen de jaarlijkse investeringskosten ongeveer 170 duizend euro bedragen. Hiermee kan een maximale energiebesparing worden behaald van ongeveer 293 MWh per jaar.
Item Type:Essay (Bachelor)
Faculty:ET: Engineering Technology
Subject:56 civil engineering
Programme:Civil Engineering BSc (56952)
Link to this item:https://purl.utwente.nl/essays/64263
Export this item as:BibTeX
EndNote
HTML Citation
Reference Manager

 

Repository Staff Only: item control page